دست خط سیاسی اقتصادی 14

پیامدهای ایجاد محدودیت سوییفت برای روسیه

🔸سوییفت (SWIFT) یا همان (جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی) یک سامانه مالی بین المللی است که امکان انتقال فوری و ایمن پول در سراسر جهان را فراهم می کند.

 

🔸در این قالب تمام تراکنش های مالی در قالب سوییفت تأیید می شود به نحوی که ۱۱۰۰۰ بانک یا موسسه در بیش از ۲۰۰ کشور جهان را با حدود ۴۰ میلیون پیام در روز به یکدیگر مرتبط می سازد. استفاده از سوئیفت تضمین می کند که تراکنش ها در چند ثانیه به روشی امن انجام می شوند.باید توجه داشت صرفا ۱ درصد از این پیام ها شامل روسیه می شود.

🔸با اعمال تحریم های غرب علیه روسیه، بانک های این کشور از سیستم سوئیفت خارج شده اند. علاوه بر این، ایالات متحده و اتحادیه اروپا محدودیت هایی را برای بانک مرکزی روسیه در نظر گرفتند که دسترسی به بیش از ۶۲۳ میلیارد دلار ذخیره ارزی این کشور را مسدود نماید.

🔸بر اساس آمار بانک مرکزی روسیه ، دلار تنها ۲۲درصد از ذخایر بین المللی این کشور را تشکیل می دهد، در حالی که طلا ۲۳ درصد از این سهم را در بر می گیرد. این اقدام روسیه با هدف جلوگیری از کاهش شدید ارزش پولی این کشور در برابر دلار آمریکا یا یورو انجام گردیده است. در سال‌های اخیر، بانک مرکزی روسیه به استراتژی تبدیل ذخایر دلار آمریکا به یورو و یوان و همچنین طلا روی آورد.

🔸اما نکته بسیار بسیار مهم برای روسیه آن است که ممنوعیت سیستم سوئیفت، خطر مدیریت بانک مرکزی این کشور را افزایش داده است، زیرا شهروندان نگران از دست دادن سپرده‌های خود و سقوط ارزش آن بصورت روزانه هستند به گونه ای که #حتی اگر این کشور از ارزهای دیگر استفاده نماید این کاهش ارزش باز هم اجتناب ناپذیر خواهد بود.

🔸از سویی اما این محدودیت تأثیر مهمی بر بانک های اروپایی نیز خواهد داشت. بانک های اروپایی تا ۸۰ میلیارد دلار از بانک های روسی مطالبات دارند. ممنوعیت SWIFT باعث چشم پوشی از این مطالبات نخواهد شد، اما اگر بانک های روسی در فرآیند کاهش سرمایه (با کاهش یافتن ارزش روبل در برابر دلار )قرار گیرند، خطرات ریسک بازپرداخت آن چند برابر می شود.

🔸پیش از این تنها سه کشور از SWIFT منع شده بودند. ایران، از سال ۲۰۱۲، کره شمالی و اکنون روسیه، هر چند در مقایسه با ایران و کره شمالی با توجه به مستثنی گردیدن نفت ، گاز و برخی کالاهای کلیدی دیگر، این محدودیت در حال حاضر برای روسیه جزئی تلقی می گردد.

🔸در هر صورت ، بدون سوئیفت، بانک‌های روسیه و بانک مرکزی این کشور عملاً از فعالیت در مقیاس جهانی باز مانده که این مهم به معنای مخاطرات منبعث از دومینوی بی ارزش شدن ارزش پول و کاهش توانایی صاحبان بانک ها و عدم امکان انجام اساسی‌ترین عملیات های پولی و مالی بین‌المللی است.

🔸با این حال، بانک‌های روسی ممکن است سیستم سوئیفت را دور زده و از جایگزین‌های دیگر استفاده نمایند. این دور زدن عمدتاً از طریق یک سیستم موازی در چین، به نام CIPS (سیستم پرداخت‌های بین‌بانکی فرامرزی)، که تراکنش‌ها را به یوان تسهیل می سازد میسر می گردد.

🔸باید توجه داشت که استفاده از CIPS و سایر ابزارهای مستقیم یا غیرمستقیم برای دور زدن سوئیفت، جایگزینی برای استفاده ایران و کره شمالی نیز بوده لیکن مشکل دسترسی به ذخایر بانک مرکزی را حل نمی نماید اما عدم امکان انجام معاملات جهانی را اندکی تعدیل می نماید. طبق آخرین آمار بانک جهانی یوان چین تنها در ۴ درصد از معاملات ارزی جهانی مورد استفاده قرار می گیرد و از این نظر استراتژی های جایگزین برای اقتصاد روسیه چندان راهگشا نخواهد بود.

🔸جنبه منفی تحریم سوئیفت برای استفاده روسیه آن است که اگر کشورهای دیگر متوجه شوند که جایگزین معتبری برای سوئیفت وجود دارد، ممکن است در این حوزه متمایل به تقویت روابط با چین شوند. لذا این خطر برای ایالات متحده وجود دارد که جایگزین سوئیفت یعنی CIPS، که امروزه کاملا در حاشیه قرار دارد به سرعت رشد نماید.

⚡️تردیدی نیست که ممنوعیت سوئیفت احتمالاً شدیدترین تحریم مالی ممکن تلقی می گردد و هیچ جایگزین سهل الوصولی برای آن وجود ندارد، اما پیامدهای منفی گسترده بحران اخیر با توجه به ابعاد جدید آن که پیش تر در سطح مقابله قدرت های جهانی سابقه نداشته است به احتمال بسیار زیاد برای سال‌ها ادامه داشته و پیامدهای بلند مدت آن غیر قابل انکار خواهد بود.

ایامتان به کام
دکتر مجید شرفخانی